پروستات چیست؟
پروستات چیست؟
پروستات (به انگلیسی: Prostate) عضوی از دستگاه تناسلی مردانهاست و به اندازه یک گردوی کوچک، در ابتدا مجرای ادراری در لگن قرار دارد. غده پروستات در موقع انزال منقبض میشود و ماده شیری رنگ قلیایی به منی اضافه میکند. حالت ژلاتینی منی بهدلیل همین مادهاست.
وظیفه ی غده ی پروستات
غده ی پروستات یک مایع شیری رقیق ترشح می کند که محتوی کلسیم ٬ یون سیترات ٬ یون فسفات ٬ نوعی آنزیم لخته کننده و یک پروفیبرینولیزین است. کپسول غده ی پروستات در جریان تخلیه ی منی همزمان با انقباضات مجرای دفران منقبض می شود به طوری که مایع شیری و رقیق غده ی پروستات حجم منی را زیادتر می کند. ماهیت مختصر قلیایی مایع پروستاتی ممکن است برای بارورسازی موفق تخمک کاملا مهم باشد ٬ زیرا مایع مجرای دفران به علت وجود اسید سیتریک و محصولات نهایی متابولیسم اسپرم نسبتا اسیدی است و در نتیجه به مهار باروری اسپرم کمک می کند. ترشحات واژن زن هم اسیدی هستند(با PH معادل 3.5 تا 4.0). تا زمانی که PH مایعات اطراف تا حدود 6 الی 6.5 بالا نرود ٬ اسپرم به اندازه ی مطلوب تحرک نمی یابد. در نتیجه احتمال آن است که مایع مختصر قلیایی پروستاتی طی انزال به خنثی سازی اسیدیته ی این مایعات دیگر کمک کند و بدین ترتیب تحرک و باروری اسپرم را افزایش دهد.
نقش پروستات در دفع ادرار
پروستات جدا از نقشی که در تولید مثل دارد، در ادرار مردان هم نقش مهمی ایفا میکند. پروستات مجرای پیشابراه را در فاصله مثانه تا آلت تناسلی در بر گرفتهاست. منقبض شدن عضلات پروستات باعث آهسته شدن جریان ادرار میشود.
بیماریهای پروستات
سه گونه بیماری، غده پروستات را مبتلا میکند: دو نوع آنها خوش خیم است و غالباً زندگی فرد را به مخاطره نمیاندازند و یک نوع آن بدخیم است. بیماریهای پروستات ممکن با هم اشتباه شوند، چون بسیاری از نشانههای آنها مانند هم است.
این سه بیماری عبارتند از:
1. پروستاتیت (التهاب پروستات) که بیشتر به وسیله یک عفونت میکروبی ایجاد میشود.
2. هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) یا بزرگی خوش خیم پروستات که بزرگی غیرسرطانی غده پروستات و یکی از شایعترین اشکال بیماری پروستات است که تقریباًدر نیمی از مردان بالای پنجاه سال دیده میشود.
3. سرطان پروستات یک بیماری بالقوه شدید است، زیرا بدخیم میباشد.
نشانههای بیماری
نشانههای انسدادی معمولاً زودتر خودشان را نشان میدهند و عبارتند از: تکرر ادرار، احتباس ادرار، کاهش قطر و فشار جریان ادرار و قطره قطره شدن انتهای ادرار. در واقع این علائم ناشی از تورم پروستات اند. در معاینهٔ بالینی تورم پروستات با TR قابل بررسی است. سونوگرافی به شناسایی بیماری کمک میکند.
درمان این مشکل به نوع بیماری، عامل و شدت آن بستگی دارد. به هر حال در مراحل اولیه درمان دارویی و در مراحل بالاتر با جراحی با لیزر و مراحل پیشرفتهٔ جراحی باید جلوی بیماری را گرفت.
ورم پروستات
ورم یا التهاب پروستات که پروستاتیت نامیده میشود اغلب ناشی از علل عفونی است. علت بروز این بیماری را میتوان در نزدیکی با زنان مختلف و همچنین جلوگیری از خروج منی هنگام انزال اشاره کرد.
درمان پروستاتیت به عامل ایجاد کننده بستگی دارد و مثلا در درمان پروستاتیت کلامیدیایی میتوان از تتراسایکلینها بهره گرفت.
سرطان پروستات
سرطان پروستات اغلب بدخیم بوده در سنین بالا مشاهده میشود با علائم انسداد ادراری و... که سطح خونی آنزیم PSA نیز بالا میرود. این بیماری معمولا به دنبال هایپرپلازی خوش خیم پروستات و با افزایش سن رخ میدهد.
جراحی و در صورت متاستاز شیمی درمانی، هورمون درمانی و رادیوتراپی از روشهای درمان این بیماری اند.
درمان بزرگی پروستات با لیزر
در جراحی همیشه عوارض و خطراتی در کمین است، اما در لیزر درمانی کمترین احتمال خطا و آسیب وجود دارد، .در درمان بزرگی پروستات به کمک لیزر بیماران دیگر سوزش مجاری ادراری نداشته و از فردای درمان قادرند فعالیتهای عادی زندگی را از سر بگیرند.
پروستات غدهای اختصاصی در مردان است که در زیر مثانه و اطراف مجرای ادراری قرار دارد، وزن آن حدود 20 گرم است و ترشح مواد خاص این غده یکی از فاکتورهای لازم برای باروری مردان است.
به طور طبیعی بافت مترشحهای در پروستات وجود دارد که با افزایش سن در افراد بالای 40 سال و بر اثر یکسری فرآیندهای فیزیولوژیکی دچار افزایش تعداد سلول و در نهایت بروز عارضهای موسوم به بزرگی خوشخیم پروستات یا در اصطلاح BPH میشود
این اتفاق در درصد قابل توجهی از مردان رخ میدهد، البته بزرگی پرستات به تنهایی دلیل وجود علائم و ایجاد بیماری نیست چرا که این امکان وجود دارد، پروستات بسیار بزرگ شود ولی هیچ علامتی برای بیمار ایجاد نکند و یا اصطلاحا اثر فشاری بر روی مجرا ایجاد نکند. در مقابل این امکان نیز وجود دارد که پروستات حتی با حجمی کوچک دچار انسداد و در نهایت بروز علائم بزرگی پروستات شود که به صورت بالینی با نشانه های ویژهای همراه خواهد بود.
براساس بررسیهای انجام شده اگر 100 نفر مرد بالای 50 سال را تا آخر عمرشان کنترل کنیم، خواهیم دید که حدودا یک چهارم این افراد در نهایت دچار علائم پروستات شده و به درمان نیاز پیدا خواهند کرد، البته درصدی از این افراد به درمان نیاز داشته و برخی نیز با جراحی بهبود پیدا میکنند.
علائم در بیماران به دو دسته تقسیم میگردد:
گروه اول افرادی هستند که علائم انسدادی داشته و برای شروع ادرار باید منتظر زمان کوتاهی باشند و یا این که ادرار در زمان خارج شدن قطع و وصل شده و با فشار کم و قطر باریک خارج شود.
گروه دوم نیز دارای علائم تحریکی چون تکرر ادرار، بیدار شدنهای شبانه جهت استفاده از دستشویی، احساس پری ادرار و عدم تخلیه کامل که حالات ناخوشایندی را برای فرد ایجاد میکند، هستند. البته این امکان که بیماران به طور همزمان هر دو علائم انسدادی و یا تحریکی را دارا باشد نیز وجود دارد.
راهکارهای درمانی دیگر به منظور رفع این عارضه وجود دارد که یکی از روشهای قدیمی و متداول درمان، جراحی باز است که با برش در ناحیه زیر ناف، از طریق مثانه و یا از راه مستقیم بر روی کپسول پروستات، قسمت بزرگ شده پروستات خارج میشود. این عمل نیازمند بستری طولانی مدت حدود 3 تا 5 روز دارد. همچنین نیاز به شستشوی مرتب مثانه پس از جراحی در بیمارستان که اغلب با درد همراه است و میتواند نیاز به استفاده از خون تزریقی را نیز به همراه داشته باشد از پیامدهای این روش درمانی است.
هنوز استاندارد جراحی پروستات در دنیا، روش تراش پروستات به صورت ورود با دستگاه از راه مجرای ادراری بوده که اصطلاحا به آن (TURP) گفته میشود، در این روش جراحان از طریق مجرای ادراری وارد شده و آن قسمت از پروستات را که در داخل کپسول قرار داشته و موجب بسته شدن مجرای ادراری شده را به صورت لایه لایه با استفاده از کوتر برقی خارج کرده و مسیر را باز میکنند.
در روش مذکور نیز ممکن است خونریزی ادراری وجود داشته باشد و البته احتمال آن کمتر از عمل جراحی باز است و مدت بستری در بیمارستان نیز به 2 تا 3 روز کاهش مییابد. اما نیاز به شستشوی مثانه که همراه با درد، سوزش ادراری است و نیاز به سونداژ، چند روز پس از جراحی وجود دارد.
روش درمانی لیزر
استفاده از لیزر از جمله روشهای جدید کم تهاجمی بوده که شباهتهای فراوانی به روش بسته یا در اصطلاح تراش دارد. در این روش جراح به وسیله دوربین آندوسکوپ ویژهای که در اختیار دارد از مجرای ادراری وارد شده و با لیزر مخصوص موسوم به لیزر دیود، پروستات را تراش داده یا به اصطلاح تبخیر میکند. این نوع لیزر بهترین نوع و کم عارضه ترین روش در میان ابزارهای لیزری محسوب میشود که نتایج بهبودی آن برای بیماران نیز مشهودتر است.
در این اقدام درمانی، پروب مخصوص لیزر در محل پروستات قرار گرفته و جراح با تاباندن باریکههای لیزری موجب تبخیر vaporization بافت پروستات بزرگ شده میشود.